Từ ngày 16 – 18/11/2024, Liên hoan Nghệ thuật hát Then, đàn Tính các dân tộc Tày, Nùng, Thái lần thứ VII năm 2024 diễn ra tại làng Văn hóa – Du lịch các dân tộc Việt Nam, Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội. Tại đây, 25 nghệ nhân, diễn viên quần chúng dân tộc Thái xã Mường Cang, huyện Than Uyên sẽ giới thiệu đến công chúng thủ đô những nét đặc sắc, độc đáo của nghệ thuật hát Then, đàn tính dân tộc Thái tỉnh Lai Châu.
Liên hoan Nghệ thuật hát Then, đàn tính các dân tộc Tày, Nùng, Thái lần thứ VII năm 2024 là hoạt động nhằm phát huy tinh thần yêu nước, đoàn kết, khẳng định niềm tin của đồng bào các dân tộc vào sự lãnh đạo của Đảng và Nhà nước; Đây cũng là dịp hội tụ các nghệ nhân, nghệ sĩ các dân tộc, qua đó, giới thiệu giá trị các di sản văn hóa phi vật thể, phong tục tập quán, lễ hội, nghề thủ công truyền thống, dân ca, dân vũ, trang phục, ẩm thực, góp phần gìn giữ và tôn vinh các giá trị, bản sắc văn hóa của cộng đồng các dân tộc Tày, Nùng, Thái trên toàn quốc.
Với chủ đề “Bảo tồn, phát huy nghệ thuật hát Then, đàn Tính trong giai đoạn hiện nay”, Liên hoan năm nay thu hút sự tham gia của hơn 400 nghệ nhân, diễn viên các dân tộc Tày, Nùng Thái đến từ 15 tỉnh, thành phố trên cả nước, bao gồm: Lạng Sơn, Thái Nguyên, Bắc Giang, Hà Nội, Tuyên Quang, Bắc Kạn, Cao Bằng, Hà Giang, Điện Biên, Lai Châu, Lào Cai, Sơn La, Đắk Nông, Đắk Lắk, Lâm Đồng.
Tham gia Liên hoan năm nay, đoàn nghệ nhân, diễn viên tỉnh Lai Châu sẽ dự thi đủ các nội dung: Biểu diễn, giới thiệu di sản hát Then, đàn tính; không gian trưng bày giới thiệu sản phẩm văn hóa truyền thống; trình diễn nghề thủ công truyền thống dệt thổ cẩm và chế tác đàn tính; trưng bày, chế biến, giới thiệu ẩm thực dân tộc, trưng bày ảnh di sản hát Then đàn Tính tại địa phương.
Trong phần thi đầu tiên: biểu diễn, giới thiệu di sản hát Then, đàn tính, đoàn Lai Châu đã xây dựng chương trình dự thi gồm 4 tiết mục: Hát then “Chum hướn khoăn” (Lời chúc nhà hồn); Múa “Phá pẻo doóng” (Múa xổm hầu trong Then); Hòa tấu tính tẩu “Tiếng đàn Then” và tiết mục Hát Then “Hỏm hạn hỏm quang” (Bắt hươu bắt nai).
Đây là những tiết mục đặc sắc, tiêu biểu trong trình diễn Then của người Thái tại huyện Than Uyên nói riêng và tỉnh Lai Châu nói chung: Chum hướn khoăn (lời chúc nhà hồn) là bài hát thường được thầy mo Then hát sau khi buổi lễ gọi hồn kết thúc. Múa “Phá pẻo doóng” là một điệu múa hầu Then với nhiều động tác lạ mắt như nữ dùng khăn và mak hính, nam quàng khăn, tay cầm đàn, múa các điệu múa bổ 4, bổ 8, múa nâng cao, hạ thấp người và múa trong tư thế ngồi xổm; Tiết mục hòa tấu tính tẩu với một số điệu tính hầu Then tiêu biểu như: điệu “Mời Then xuống trần”, điệu “tính tẩu”, điệu “giọng Then”, điệu “Tủng sòong tơ (chún chân đưa khăn hai lần), điệu “Khảm nặm ta khái” (chèo thuyền vượt thác) và điệu “Quát bó héo” (Dọn hoa tàn). Cuối cùng, bài hát Then “Bắt hươu bắt nai” kể về câu chuyện mẹ con nai được Then cứu sống trong một lần Then xuống trần, vào rừng vui chơi.
Ngoài các hoạt động thi diễn, các nghệ nhân, diễn viên sẽ tham gia các hoạt động khác trong khuôn khổ Liên hoan như: diễu hành nghệ thuật, công diễn các tiết mục đặc sắc tại quảng trường Đông Kinh Nghĩa Thục, thăm quan di sản văn hóa, lịch sử của thủ đô như viếng Lăng Chủ tịch Hồ Chí Minh, thăm quan Văn miếu - Quốc Tử Giám, Đền Ngọc Sơn theo lịch trình của Ban Tổ chức.
Trong ngày 18/11/2024, Liên hoan sẽ tiếp tục diễn ra với các hoạt động: triển lam ảnh di sản hát Then, đàn Tính; không gian trưng bày di sản văn hóa truyền thống dân tộc; trình diễn nghề thủ công truyền thống dệt thổ cẩm và chế tác đàn tính; chế biến và giới thiệu ẩm thực các dân tộc Tày Nùng Thái. Các hoạt động này hứa hẹn sẽ tiếp tục thu hút đông đảo nhân dân và du khách thủ đô đến với Làng Văn hóa - Du lịch các dân tộc Việt Nam tại Đồng Mô, Sơn Tây, Hà Nội.
Vàng Ly
