“Xây dựng gia đình văn hóa; thôn, bản văn hóa” và “Xây dựng thiết chế văn hóa - thể thao cơ sở” là những nội dung đặc biệt quan trọng của phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” (TDĐKXDĐSVH) và đó là 2 trong 19 tiêu chí để xây dựng nông thôn mới của Lai Châu nói riêng, cả nước nói chung. Có thể nói, việc triển khai có hiệu quả các nội dung của phong trào “Toàn dân đoàn kết xây dựng đời sống văn hóa” sẽ tạo nền tảng vững chắc để xây dựng nông thôn mới.
Để đẩy mạnh quá trình xây dựng nông thôn mới trên địa bàn tỉnh, trong những năm qua, Ban chỉ đạo phong trào “TDĐKXDĐSVH” tỉnh đã chủ động triển khai đồng bộ nhiều hoạt động nâng cao chất lượng của phong trào. Trong đó tập trung đẩy mạnh các hoạt động “Xây dựng gia đình văn hóa”; “Xây thôn, bản văn hóa” và “Xây dựng thiết chế văn hóa - thể thao cơ sở”.
Xác định rõ, một trong những nhiệm vụ trọng tâm của chương trình mục tiêu quốc gia về xây dựng nông thôn mới là phải xây dựng gia đình văn hóa, ấm no, hạnh phúc. Ban chỉ đạo phong trào “TDĐKXDĐSVH” đã tích cực vận động nhân dân thực hiện tốt phong trào “Xây dựng gia đình văn hoá” gắn với phong trào “chung sức xây dựng nông thôn mới”, trong đó có nội dung: sản xuất, kinh doanh giỏi, xóa đói, giảm nghèo,“ông bà, cha mẹ mẫu mực, con cháu thảo hiền”, “nuôi con khỏe, dạy con ngoan”, “gia đình, dòng họ hiếu học”… Sự kết hợp chặt chẽ giữa hai phong này đã hướng các gia đình tích cực hơn trong việc giữ gìn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của dòng họ, của dân tộc; tình đoàn kết xóm giềng được thắt chặt; các gia đình thường xuyên nhắc nhở, động viên nhau thực hiện tốt chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước, chăm lo xây dựng gia đình hòa thuận, đoàn kết tương trợ trong cộng đồng. Việc phát động đăng ký và tổ chức bình xét danh hiệu gia đình văn hóa hàng năm diễn ra công khai, dân chủ. Vì vậy trong những năm qua, tỷ lệ gia đình có người mắc tệ nạn xã hội giảm đáng kể, các hủ tục lạc hậu trong việc cưới, việc tang, tỷ lệ tảo hôn, hôn nhân cận huyết cũng giảm hẳn so với trước, tỷ lệ gia đình đạt danh hiệu văn hóa không ngừng tăng lên cả về số lượng lẫn chất lượng. Nếu như năm 2010, toàn tỉnh chỉ có 67,89% hộ gia đình được công nhận danh hiệu gia đình văn hoá, thì đến hết năm 2016 đã có 81% hộ gia đình được công nhận danh hiệu gia đình văn hoá. Không chỉ dừng lại ở những kết quả đó, việc triển khai phong trào “Xây dựng gia đình Văn hóa” còn mang lại hiệu ứng tích cực đối với chương xây dựng Nông thôn mới, cụ thể: đã có nhiều hộ gia đình hiến đất, ngày công lao động để làm đường giao thông liên thôn, tu sửa nhà văn hóa thôn, bản, tích cực chỉnh trang nhà ở, giữ gìn vệ sinh môi trường nông thôn...
Ngoài việc “Xây dựng gia đình văn hóa”, thì “Xây dựng bản văn hóa” cũng là một nhiệm vụ quan trọng của chương trình xây dựng nông thôn mới, nó là một tiêu chí không thể thiếu để bình xét xã đạt chuẩn nông thôn mới. Để phong trào từng bước đi vào chiều sâu chất lượng góp phần thúc đẩy quá trình xây dựng nông thôn mới, Ban chỉ đạo Phong trào “TDĐKXDĐSVH” các cấp đã vận động nhân nhân dân tham gia thực hiện tốt phong trào “Sạch bản mường, tốt ruộng nương”, tham gia xây dựng bản, làng xanh, sạch, đẹp; Tăng cường công tác kiểm tra, giám sát cơ sở trong việc triển khai thực hiện các tiêu chí của phong trào; tích cực vận động nhân dân tham gia xây dựng bản, làng văn hóa; Kịp thời động viên, khen thưởng các thôn, bản, khu phố có thành tích xuất sắc trong phong trào xây dựng thôn, bản, khu phố văn hóa; Khắc phục tình trạng chạy theo thành tích, số lượng, kiên quyết không công nhận lại danh hiệu văn hóa cho các thôn, bản không đạt tiêu chuẩn. Tính đến hết năm 2016 toàn tỉnh có tổng số 760/1.164 bản, khu phố được công nhận danh hiệu bản, khu phố văn hóa, đạt 65,3%, vượt 5,3% so với kế hoạch đề ra, tăng 7,3 % so với năm 2014 và tăng 12,3 % so với năm 2010. Các hủ tục lạc hậu trong ma chay, cưới hỏi đang dần được xóa bỏ, truyền thống, bản sắc văn hóa tốt đẹp của các dân tộc được giữ vững và phát huy.
Phụ nữ huyện Mường Tè chung tay 'xây dựng bản văn hóa'
Song song với việc đẩy mạnh triển khai hoạt động “Xây dựng gia đình văn hóa”, “Thôn, bản văn hóa” thì “Xây dựng và hoàn thiện hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở” giữ một vai trò đặc biệt quan trọng, nó vừa là đòn bẩy vừa là nhiệm vụ của chương trình xây dựng nông thôn mới. Để hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở ngày càng hoàn thiện đáp ứng được nhu cầu sinh hoạt văn hóa, thể thao của cộng đồng dân cư. Ban chỉ đạo phong trào “TDĐKXDĐSVH” đã tham mưu cho UBND tăng cường đầu tư xây dựng hệ thống thiết chế văn hóa, thể thao cơ sở bằng việc quy hoạch đất, đầu tư, hỗ trợ kinh phí xây dựng nhà văn hóa - khu thể thao thôn đạt tiêu chuẩn quy định. Đặc biệt, Lai Châu đã làm tốt công tác xã hội hóa, huy động sự đóng góp của nhân dân về vật chất, tinh thần và công sức như: góp tiền, góp vật liệu xây dựng, ngày công... Tính đến hết năm 2016, toàn tỉnh có tổng số 615 nhà văn hóa (trong đó có 69 nhà văn hóa xã, phường, thị trấn và 456 nhà văn hóa bản, khu phố). Có trên 80% nhà văn hoá thôn, bản, khu phố và 100 % nhà văn hóa xã, phường, thị trấn được trang cấp thiết bị. Các thiết chế văn hóa đều được xây dựng ở những nơi tâp trung dân cư và được sử dụng hết chức năng, là nơi diễn ra hoạt động sinh hoạt văn hóa cộng đồng, hội họp của nhân dân các dân tộc, thu hút đông đảo người dân trên địa bàn tham gia. Về cơ bản đáp ứng được nhu cầu vui chơi giải trí, hưởng thụ văn hóa của nhân dân, đồng thời góp phần tích cực vào việc tuyên truyền, phổ biến các chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước đến mỗi người dân.
Với những thành quả mà phong trào “TDDKXDĐSVH” đạt được cùng những hướng đi mới trong thời gian tới thì chúng ta có thể tin rằng đến năm 2020 Lai Châu sẽ hoàn thành các mục tiêu về văn hóa góp phần thúc đẩy quá trình xây dựng nông thôn mới, cụ thể: 100% xã, phường, thị trấn, 50 % bản, khu phố có nhà văn hóa; 85% hộ gia đình, 65% bản, khu phố được công nhận danh hiệu văn hóa.
